امید و تحوّل آفرینی
امید داشتن و امید دادن به دیگران عامل “تحول”
یأس و ناامیدی عامل “رکود و توقف و سقوط”
مراسم عزاداری بیست و دوم ماه صفر با حضور خواهران محب اهل بیت علیهم السلام در حوزه علمیه الزهرا س برگزار شد.
در این مراسم خانم انسیه گودرزی مبلغ و دانش آموخته حوزه به عنوان مقدمه بحث و نقش امید در زندگی کلام خداوند متعال در سوره مبارکه زمر آیه 53 را بیان داشت و گفت: در این آیه «قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا» خداوند با آوردن لفظ “إنّ الله” قطعی بودن آمرزش گناهان و عدم یأس از رحمت الهی را بیان می فرماید.
وی با توجه به رابطه امید و تحول آفرینی ادامه داد: تحول عوامل متعددی دارد که یکی از مهم‌ترین آن عوامل، امید است. حرکت و نهضت امام حسین علیه السلام نیز، تحول آفرین بود که با ملاحظه و تطبیق اسباب متعدد می توان این مطلب را بدست آورد.
این دانش آموخته توضیح داد: اولین اسباب تحول، “تفکر و اندیشه“ است. در آیه 190 و 191 سوره مبارکه آل عمران صاحبان خرد افرادی هستند که در آفرینش آسمان و زمین تفکر می کنند و ثمره آن تحول در دیدگاه است و رسیدن به این مطلب که این آفرینش به باطل نیست… لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ … وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَٰذَا بَاطِلًا (1) در حدیثی از امام علی علیه السلام تفکر دعوت کننده به خیر ذکر شده است؛ التفكُّرُ يَدعُو إلَى البِرِّ و العَمَلِ بهِ (2) دومین اسباب تحول، “برخوردهای اخلاقی” مثل تحویل گرفتن افراد و گشاده رویی است. گاهی بدون استدلال و تنها با برخوردی خوب می توان مخاطب را زیر و رو کرد. اسباب سوم، “مصائب” است. گاهی یک تصادف، یک بلا و بیماری انسان را متحول می‌کند. عامل چهارم در تحول، “انذار” است. امام کاظم علیه السلام در کنار قبری ایستاد و فرمود «چیزی كه پایانش این است، سزاست كه از همان آغاز دل از آن بركَند و چیزی كه آغازش این است، سزاست كه از پایانش ترسید.»(3)دیگر عامل تحول، “تاریخ” است. مطالعه حوادث پیش آمده برای گروه ها و افرادی که در طول تاریخ زندگی کرده اند اینکه عاقبت پادشاهان و فرعونان چه شده و عاقبت اهل حق و حقیقت چه شده است.
گودرزی با اشاره به کلامی از رهبر معظم انقلاب مهم ترین اسباب تحول را “امید” بیان کرد و گفت: مقام معظم رهبری در سخنرانی 26 مرداد فرمود «ما از بخش زیادی از مسیر با وجود شیب تند عبور کرده و به قله‌ها نزدیک شده‌ایم بنابراین امروز روز خسته شدن و نا امیدی نیست بلکه روز شوق و امید و حرکت است». امید عامل تحول است و در مقابل یاس و ناامیدی رکود و توقف را به همراه دارد. با نگاه به تاریخ کربلا و حرکت امام و یارانشان یک سخن ناامیدکننده شنیده نمی شود و همه خطابه ها و صحبت ها پمپاژ امید است. بررسی کلام ائمه نیز همگی اهمیت امیدآفرینی را نشان می دهد. در همین زمینه امام علی علیه السلام می فرماید: كُن لِما لا تَرجُو أرجى مِنكَ لِما تَرجُو ….(4)؛ به آنچه اميدش را ندارى اميدوارتر باش از آنچه بدان اميد دارى؛ زيرا كه موسى بن عمران عليه السلام رفت كه براى خانواده اش آتش برگيرد اما خداوند عزّ و جلّ با او به سخن در آمد و او پيامبر برگشت. ملكه سبا نيز از كشور خود بيرون آمد، اما به دست سليمان عليه السلام مسلمان شد و جادوگران فرعون براى تقويت قدرت فرعون بيرون آمدند، اما ايمان آوردند و برگشتند. در دعای کمیل نیز امید، سرمایه ذکر شده است «ارْحَمْ مَنْ رَأْسُ مَالِهِ الرَّجَاءُ رحم کن به کسى که سرمایه اش امید به توست.»
این دانش آموخته حوزه با توجه به نقش و اهمیت امید، پنج عامل امید آفرینی را ذکر کرد و گفت: اولین عامل “توکل و حسن ظن به خدا”ست. در مناجات راجین امام سجاد علیه السلام آمده است «يَا مَنْ بابُهُ مَفْتُوحٌ لِداعِيهِ، وَحِجابُهُ مَرْفُوعٌ لِراجِيهِ؛ ای آن‌که در رحمتش به روی خوانندگان باز است و پرده درگاهش برای امیدواران گشوده است» همچنین در آیه 2 و 3 سوره طلاق آمده: … وَ مَنْ یَتَّقِ اللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجا وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ …. دومین عامل، “توجه به وعده های الهی“ است.
وی ادامه داد: سومین عامل امید “توجه به نقاط قوت خود” و چهارمین عامل “توجه به نقاط ضعف دشمن“ است. خود کم بینی ممنوع است باید استعدادهای خود را بشناسیم. خداوند در سوره ذاریات آیه 21 می‌فرماید «وَفِي أَنْفُسِكُمْ أَفَلَا تُبْصِرُونَ؛ چرا با بصیرت به خودسازی نمی‌پردازید» هر مخلوقی منحصر به فرد است و نباید مقایسه انجام شود. از طرف دیگر باید دانست دشمن نیز نقاط ضعف دارد ولی کار دشمن وارونه نشان دادن حقیقت در بیان نقط ضعف و قوت است بطوری که نقاط ضعف خود را کوچک و نقاط قوت خود را بزرگ جلوه می دهد.
گودرزی در پایان به پنجمین عامل امید آفرینی اشاره کرد و بیان داشت: پنجمین عامل، “مشاهده ی نمونه های امید آفرین در تاریخ“ است. زمانی که حضرت موسی سلام الله علیه در جایی قرار می گیرد که مقابلش آب و پشت سرش لشکر دشمن است با باور و امید قاطع می فرماید «إِنَّ مَعِي رَبِّي سَيَهْدِينِ (5) قطعا پروردگارم با من است و مرا هدایت خواهد کرد.»
—————————————————————
مراسم عزاداری تا پایان ماه صفر ادامه خواهد داشت.
این مراسم هر روز از ساعت ده صبح در حوزه علمیه الزهرا سلام الله علیها - واوان برگزار می گردد.
———————————————————————————————————————
(1) إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ (190) الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَٰذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ (191)
(2) الكافي : 2/55/5
(3) إنّ شيئا هذا آخِرُهُ لَحَقيقٌ أن يُزهَدَ في أوَّلِهِ، وإنّ شيئا هذا أوَّلُهُ لَحَقيقٌ أن يُخافَ آخِرُهُ. معانی الأخبار: 343 / 1
(4) كُن لِما لا تَرجُو أرجى مِنكَ لِما تَرجُو فإنّ موسى بنَ عِمرانَ عليه السلام خَرَجَ يَقتَبِسُ لِأهلِهِ نارا، فَكَلَّمَهُ اللّه ُ عزّ و جلّ فَرَجَعَ نَبيّا ، و خَرَجَتْ مَلِكَةُ سَبَأٍ فَأسلَمَتْ مَع سُليمانَ عليه السلام ، و خَرَجَ سَحَرَةُ فِرعَونَ يَطلُبُونَ العِزَّةَ لِفِرعَونَ فَرَجَعُوا مُؤمِنِينَ الأمالي للصدوق : 244/261
(5) سوره شعراء آیه 62
